Deze blog is gereserveerd voor "de leer van de liefde".
Dit is een betoog, verwerkt als essay, waarin liefde als fenomeen geanalyseerd wordt.
Doelstelling is persoonlijke bewustwording voor degenen die zich erin herkennen, overigens is dit ook een forum voor feedback en reacties op de leer.
De leer van de liefde maakt van de auteur absoluut geen deskundige. De leer is gebaseerd op non-dualistische beginselen van o.a. Michel Foucault en Jiddu Krishnamurti.
------------------------------------------------------------
Leer van de liefde.
"liefde; ik was er niet bij"
VOORWOORD
In diverse boeken, gedichten, maar ook de manier waarmee wij iets aanduiden, gebruiken we -wellicht met een beetje gemakzucht- het woord 'liefde'. Deze studie, die ik zelf zo placht te noemen, heeft betrekking op de bestudering van liefde.
Het woord wordt gebruikt alsof het een universele waarde heeft, alsof ieder direct dezelfde aanname heeft aangaande de definitie van dit woord. Men noemt liefde persoonlijk, privé, uniek, etc. Ik probeer met deze studie aan te tonen wat liefde is, wat het teweegbrengt en wat haar kern is.
Dit doe ik met enige mate van bescheidenheid; dit is een studie en in de wereld van de subjectieve registratie (ieder individu draagt zijn eigen waarheid) is het aan de lezer wat te doen met deze zogenaamde leer.
Het essay voor u is geen handleiding, geen methode, geen levensles, het is een constatering n.a.v. een analyse van het fenomeen 'liefde'.
Door het zien van, hoe ik ze noem, 'bewustmakende documentaires' werd ik gewezen op de aard van de mens. Wie zijn we, waar staan we in onze ontwikkeling, wat zijn onze bedoelingen? Dit zijn vragen die uiteraard filosofen, psycho-analytici en de mensheid in zijn algemeen bezig houden. Kijkende naar ontwikkelingen van vandaag kunnen misschien enkelen onder u constateren dat deze niet veel anders zijn dan enkele eeuwen geleden. Ik ging op zoek naar allerlei antwoorden. Naar antwoorden in de wetenschap: had de kwantummechanica iets te zeggen over deze vraagstukken? Waren het de grote filosofen die antwoorden konden aandragen? Was het de filosofie van de 10 dimensies? Was er een totalitair regime op wereldniveau? Kortom; allerlei bronnen, allerlei aannames waren -en zijn nog altijd - reëel.
Ik stuitte op een gegeven ogenblik op het woord "non-dualisme". Dit woord bleek een sleutel te zijn in mijn onderzoek. Ik verdiepte me in het woord, maar het bracht me geen antwoorden. Het bracht me ruis, vaagheden. Totdat ik bemerkte dat het woord een onderdeel was van een groter geheel. Die visie stamt van de anti-goeroe Jiddu Krishnamurti. Door zijn werk ben ik uiteindelijk ook gekomen tot deze studie. Vandaar dat er raakvlakken zijn tussen zijn en mijn denken, echter zie ik die raakvlakken als het opvolgen van een bepaalde levenswijze (die echter geen levenswijze genoemd behoort te worden, maar ik hoop dat dit verderop duidelijk zal worden). Ook de theorie (die op zijn beurt dan weer geen theorie genoemd behoort te worden) van Tony Parsons was een grote hulp in de ontcijfering van liefde.
De titel van deze studie is eigenlijk de kern van het verhaal. Na het lezen van dit essay zult u hopelijk tot dezelfde conclusie komen.
Ik zat op een zaterdagmiddag te peinzen. Ik had mezelf voorgenomen zelfonderzoek te doen, een ontleding van mijn beweegredenen. Niet te vluchten door te denken of door werkzaamheden te verzinnen om me bezig te houden, maar om te denken. Op mijn bed ging ik de monoloog met mezelf aan. In mezelf brabbelend vroeg ik me af waarom ik behoefte had aan liefde, want wat ís liefde immers? Oorspronkelijk bedoeld als inzet in een van mijn gedichten, maar uiteindelijk een ware eye-opener.
INLEIDING
In films, verhalen, maar ook in het dagelijks leven gebruikt men vaak het palet van de liefde. Niet altijd liefde als letterlijk woord, maar wel woorden betrekking hebben op dit fenomeen.
Ik had geleerd (ook is leren hierbij niet het goede gevoel, er heerste een aandrang in mij) om op zoek te gaan naar hoe ik in elkaar stak. Dit had te maken met het feit dat ik bemerkte dat liefde een constante factor was in positieve levensverhalen. Mensen hebben het over liefde, ik ging er langzaam aan ook naar hunkeren. Een hunkering naar iets onduidelijks. Ik vroeg me af, en vreesde hierbij meteen, of liefde een gecultiveerd subject was. Aangeleerd, Geprogrammeerd? Dat zou bij aanvang van mijn onderzoek niet wenselijk zijn: liefde zou toch moeten bestaan? Ik had toch ook gevoelens voor naasten? Ik ervoer toch ook een ondefinieerbare warmte bij specifieke momenten of bij specifieke personen?
Het onderzoek wat ik deed mondde uit in een analyse van liefde, want liefde was nu net de onbrekende factor in levensbeschouwing. Laat ik dit kort toelichten: Zaken als werk, gezin, huisvesting e.d. zijn onderwerpen waarmee wij allen te maken hebben of krijgen. Dat zijn maatschappelijke thema's. Waar is de liefde? Liefde kan ook op je werk zijn; liefde voor je arbeid. Liefde kan ook in het gezin: je houdt van je partner en/of kinderen. Liefde voor huisvesting kan ook; je voelt je gelukkig in je huis of in je buurt. Maar wat is die liefde dan? En waarom is het in maatschappelijk perspectief onbelangrijk (men heeft het bijvoorbeeld wel over formele termen als 'leefbaarheid'), en in privé-setting zeer belangrijk?
Wellicht denkt u; waarom al die moeite om liefde te verklaren? Het is er, accepteer het. Dit is echter wat ik precies probeer te doen; liefde is er, en dit dient begrepen te worden, want door termen te gebruiken waarvan men de inhoud niet kent of niet kan uitdrukken is zinloos. Bovendien kan ik alleen iets accepteren als ik het begrijp. Vandaar deze studie.
'LIEFDE IS JEZELF VERGETEN'.
De titel van dit kopje is eigenlijk de essentie van het liefdesproces. Laat ik het proces hiertoe omschrijven.
In het voorwoord beschreef ik al dat ik op zoek was naar de essentie van liefde: waarom hebben wij elkaar nodig of waarom zoeken wij elkaar op.
In eerste instantie kwam ik tot het besef dat wij als mensen behoefte hebben aan bescherming. Wij zijn onzeker in de sociale setting, daardoor hebben wij iemand nodig (het "daar zijn", geleend van het 'dasein' van Heidegger). Dat geeft ons meer zekerheid en wellicht ook meer kracht. Die kracht levert weer resultaten op voor activiteiten, maar wellicht nog het meeste voor het gevoel van eigenwaarde.
Dat leek me een redenatie, maar niet de juiste. Ik vroeg mezelf af of ik zo onzeker was en tevens stelde ik mezelf de vraag of ik echt iemand nodig had om me bescherming te geven, als een regenjas die zich om mijn lichaam sluit.
Zoals ik in de inleiding beschreef, zou het ook programmering kunnen zijn (cultivering) zoals dat we een Hollywood film zien waarin een sterke ridder de prinses redt; kortom: een mens heeft een levenspartner gewoon nodig.
Ik neig dit enigzins wel te geloven: het was Michel Foucault die immers al beweerde dat de moraliteit van de mens door de cultuur bepaald is. Zou het ook zo zijn dat zijn/haar levensvisie en hierbij de visie op liefde ook geprogrammeerd is?
In mijn 'sessie' ging ik te rade bij wat ik noem 'algemene opmerkingen'; "je hebt iemand nodig om bij te zijn", "je hebt iemand nodig om samen mee te zijn, om mee op te lossen of een te worden". Die laatste opmerking sloeg eigenlijk de spijker op zijn spreekwoordelijke kop.
Wat is er namelijk aan de hand?
Het leven is in veel gevallen veel nadenken. Peinzen over de toekomst of over het verleden. Stilstaan bij momenten die moeten komen of al zijn geweest. Dit levert spanning en angst op. Hetgeen wat geetiketeerd wordt als zijnde 'conflict'. Het je bezig houden met spannende situaties die niet in het nu gebeuren. Dit zorgt in hoge mate voor een stijging van vooroordelen, meningen of morele waardeoordelen. Er wordt voorbijgegaan aan het hier en nu. Kortom, we bevinden ons telkens in de conflictzone, in de zone waar we telkens nadenken over allerlei zaken. We blijven maar denken, piekeren, ons zorgen maken, peinzen en gaan daar vervolgens over oordelen. Gevolg is dat we handelen op basis van deze oordelen.
Al dit denken is gekoppeld aan ons ik. Het is ons leven, het is ons werk, het is onze visie. Het denken is dus eigenlijk 'ik'. Ik is dus een referentie, je zou het kunnen zien als een kelder van een bibliotheek met duizenden documenten. De gehele historie van je denken en datgene wat je hebt meegemaakt, met daarbij de invloeden van bijvoorbeeld de gemeenschap die ons vormen staan in deze kelder opgeslagen. En dan nog alles wat komen gaat; het evaluatiegesprek op je werk, de planning voor de komende 3 maanden, de voortgang van de kinderen op school, de afbetaling van de hypotheek.
Het zou mooi zijn indien je hier even afstand van zou kunnen nemen. Dat je als het ware even 'eruit stapt'. Dat is niet onlogisch, ieder mens heeft behoefte aan rust of orde.
Liefde is jezelf vergeten.Waar het leven, ervaren door jezelf, een oneindig denkproces is welke alleen maar conflicten oplevert, is de liefde het totaal tegenovergestelde. Begrijp me niet verkeerd, er zijn diverse gebieden van liefde. Die tracht ik in het volgende hoofdstuk uiteen te zetten.
Liefde is namelijk het samenkomen, eenwording. Dat moment met je vrienden waarin je onder de tafel lag van het lachen, en er een niet-onder-woorden-te-brengen sfeer hing. Iets positiefs. Of dat moment dat je in je partners ogen keek, waarin je niet meer op de plek was waar je daadwerkelijk bevond.
Je stijgt boven je eigen entiteit uit; jij bent niet meer. Het ik is weg. Dus: geen denken, geen zorgen, geen conflict; er is geen ik.
'Vergeten' is hierin wellicht geen juiste term, omdat je jezelf niet vergeet, je stapt simpelweg als het ware 'uit' jezelf, waardoor vergeten niet meer een woord is welke binnen die dimensie past.
Die eenwording zorgt dus voor het niet-denken, de kelder van de bibliotheek verdwijnt dus.
In die zin kun je spreken van tegengestelden: liefde vs ik.
Voorts zal ik het dan ook hebben over de ik-dimensie en de liefde-dimensie, als twee verschillende gebieden.
GRADATIES VAN LIEFDE
Liefde hoeft in sommige situaties niet alleen een fase te zijn van eenwording. Liefde is vaak ook een persoonlijk doel. Een oplossing of antwoord op een levensvraag.
Daar liefde niet te meten is, is het onmogelijk aan te geven wat de souvereiniteit van een liefde is. Wel is voor te stellen - maar vaak niet aan te geven- wat de waarde van de liefde is.
Liefde kan namelijk ook een staat zijn van veiligheid of bescherming. In die zin kunnen we spreken van het individu, of twee, die op zoek zijn naar een bepaald gevoel -laten we in dit voorbeeld veiligheid nemen- en dus op zoek gaan naar veiligheid door middel van liefde. Zou het zo zijn dat zij een partner vinden die de 'zoeker' beantwoordt in zijn of haar vraag, dan kunnen beide deze relatie ook als liefde betitelen. Daar zet ik mijn vraagtekens bij.
Ik tracht gradaties te maken in liefde. Geen hierarchie, liefde is geen systeem waarin je je kunt opwerken, het is er; een staat van zijn. Ik tracht de breedheid van liefde aan te geven; welke oorsprong kan de zogenaamde liefde voor een persoon betekenen.
Behoefte aan behoefte (liefde voortkomend uit het ik):
Behoefte aan zelferkenning --> persoon heeft behoefte aan erkenning; hij/zij bestaat en dit wordt gewaardeerd. Het zogenaamde 'toejuichen' of 'waarde laten blijken' voor de existentie van de behoeftige.
Behoefte aan bescherming --> persoon heeft iemand nodig die 'daar is' (het Dasein). Iemand die waakt of de mate van veiligheid van de behoeftige kan garanderen. Behoeftige wordt zekerder.
Behoefte aan rekenschap --> persoon heeft behoefte aan een controleur; iemand die de daden van de behoeftige goed- of afkeurt. Iemand die de behoeftige in de gaten kan houden.
Behoefte aan status --> persoon heeft behoefte aan een figuur die kan voldoen aan de maatschappelijke wens. Bijvoorbeeld 'alleen zijn' wordt gezien als zwak binnen een gemeenschap, het hebben van een partner verhoogd de maatschappelijke status.
Behoefte aan garanties voor het niet ervaren van verdriet --> persoon heeft iemand nodig om niet te vervallen in het ervaren van verdriet (of zelfmedelijden). Partner vertegenwoordigt het 'geluksgehalte' van de behoeftige.
In mijn optiek is bovenstaande liefde geen pure liefde. Het is een behoefte, het is een wens en is dus voortgekomen uit het denken, en omdat het denken uit de ik-dimensie komt is het geen liefde. Tevens is het zo dat bovenstaande behoeften ook verwachtingen teweeg brengen. Aan deze verwachtingen is moeilijk te voldoen omdat ze uit de ik-dimensie van de behoeftige komen. Dit betekent dat liefde niet iets is wat kan ontstaan, het is een behoefte waaraan gehoor moet worden gegeven, in die zin is het non-liefde.
GENOT EN LIEFDE
Om duidelijk aan te geven wat het verschil is tussen liefde en persoonlijke wensen/behoeften wil ik het fenomeen 'genot' toelichten.
Het is een misvatting genot te plaatsen onder liefde of te betitelen als liefde. Waarom is dit een misvatting: genot komt voort uit het ik. Het is gekoppeld aan het denken van een individu, een sterke wens, een begeerte vanuit de ik-dimensie. Liefde is niet gebaseerd op het ik (omdat deze niet aanwezig is in de liefde) en daardoor is genot te reduceren tot de ik-dimensie.
Iets willen (bijvoorbeeld van iets willen genieten) is een behoefte die uit de ik-dimensie komt; het komt voort uit het denken. In de liefdesfase is genot er (echter moeten we dit een andere naam geven dan 'genot' omdat genot zo expliciet gekoppeld is aan ik), maar het is niet gestoeld op het ik.
EXTASE
Een staat van liefde.Het ervaren van liefde is een fase, een periode. Deze periode komt in een mensenleven korte of langere momenten voor. Het weerzien met familie na lange afwezigheid, het beleven van een fijne avond met vrienden, het bedrijven van de liefde met je partner... Een staat van liefde ontstaat, is daar, zonder dat het denken er iets van doen mee heeft. Elk individu gaat op in de fase. Het opgaan in de fase noem ik 'extase'. Een moment welk door ieder individu anders omschreven zal worden: wellicht het opgaan in elkaar of een uniform gevoel hebben of het gevoel hebben alles op spiritueel niveau te delen. Elk zal een andere wijze hebben van deze extase uit te leggen.
Mensen hunkeren naar deze extase. Ze gaan het dan opzoeken of creëren. Het lastige van dit proces is dat je probeert liefde maakbaar te maken. Een buurtbarbeque met de doelstelling liefde kan, ondanks de beste voorbereidingen, niet voldoen aan de gestelde doelstelling. Liefde is wat ontstaat, waarschijnlijk ontstaat als alle betrokken partijen zich ontdoen van hun denken.
Ontdoen van je denken.Liefde kan dus altijd bestaan. Door niet te hunkeren (want hunkeren is denken) en door je te ontdoen van je denken kun je in extase raken: liefde ervaren. Doordat wij op zoek gaan of hunkeren naar liefde zal zij nooit ontstaan, door afscheid te nemen van ons denken zal de mate van liefde-ervaring verhoogd worden. Echter heeft het flink wat (zelf)inzicht nodig om tot de extase te geraken. Het betekent dat wij bewust moeten worden van al onze gedachten. Dit betekent ook dat wij stil moeten staan bij onze opvoeding of in hoeverre de cultuur ons al bepaald heeft of wellicht hoezeer een religieuze norm onze moraliteit bepaald.
Liefde is vrij en is dan ook (leeft) in de vrije ruimte. Vrij van regels, vrij van normen, vrij van moraliteit. Het is er. Het is.
Zolang wij leven volgens cultuurbepaalde wetten zullen wij altijd blijven denken ("wat ik nu doe is fout") en zodoende zullen we niet vrij zijn. In die zin kunnen we dan liefde niet ervaren. Om dit kracht bij te zetten: tijdens het bedrijven van pure liefde met je partner ben je niet bezig met denken aan cultuurbepaalde normen of met denken aan andere zaken. Indien dit wel gebeurt is er ook geen sprake van liefde (wellicht van lust of behoefte aan erkenning).
LIEFDE ALS OPLOSSING
Liefdesliedjes.In liedjes door de jaren heen wordt het reeds verkondigd. Liefde zou de oplossing zijn. Wat deze liefde echter inhoud is niet duidelijk.
Liefde kan alle wonden helen en kan je intens gelukkig maken, maar dan moet er wel bewustwording hebben plaatsgevonden. Hoe vreemd dit ook klinkt, want immers ga je toch niet denken over liefde, dat ontstaat toch gewoon? Bewustwording moet hebben plaatsgevonden op persoonlijk vlak: word je niet teveel beperkt door heersende normen? Is je relatie niet gebaseerd op behoefte? Is er niet teveel beperking in de omgang met je geliefde(n)? etcetera.
Om tot de liefde te komen, die vrij is, moeten we realiseren of we zelf vrij zijn. Vrij van externe factoren (normen) en vrij van interne factoren (denken/behoeften).
Een oplossing verwachten.Een leuke anekdote hoorde ik van een van mijn collega's. Er was een meisje van iets over de twintig jaar. Ze volgde therapie bij een psycholoog. Er waren een flink aantal sessies geweest waarin allerlei zaken werden geanalyseerd: bepaalde gedachten en keuzes, de jeugd, etcetera. Op een gegeven ogenblik krijgt de psycholoog een telefoontje. Het is het meisje. Ze zegt dat ze de therapie wilt beindigen. Ze had een jongen leren kennen en nu hadden ze een relatie gekregen. Therapie was dus niet meer nodig.
Het aangaan van een relatie zou dus eigenlijk vrij moeten zijn van behoeften. Het meisje uit het voorbeeld zal allerlei wensen en verwachtingen hebben van de relatie. Deze komen allen voort uit het denken. Het lijkt dus onmogelijk om tot de extase te komen, tot pure liefde, want de relatie is tezeer gericht op het denken en zaken die uit het denken voortkomen.
Wat schier onmogelijk is, maar wat een stelling zou kunnen zijn: je zou elkaar niet nodig moeten hebben. Deze stelling zou ik willen nuanceren. In de liefde heb je elkaar juist nodig, omdat er zonder elkaar geen liefde kan zijn. Ik wil aangeven met de stelling dat indien je liefde ziet als oplossing voor al je problemen (zoals in veel bekende liedjes) je eigenlijk bezig bent liefde te creëren op basis van je denken, hierdoor is liefde onmogelijk. Er is geen vrijheid voor haar bestaan. De stelling zou omgevormd kunnen worden in: liefde is vrij van het denken van de betrokkenen.
Liefde is dus geen oplossing van problemen, omdat liefde (al) is. Problemen hebben te maken met denken, met conflicten, zowel intern als extern, van een individu. Door liefde maakbaar te maken, door bijvoorbeeld te stellen dat liefde alles op zal lossen, ben je bezig met een wens, een begeerte, een behoefte die voortkomt uit jezelf te projecteren. Liefde is dan niet meer mogelijk.
RATIONELE LIEFDE
Liefde buiten de ratio.
Ik eindigde het vorige hoofdstuk met de voorwaarde van vrijheid voor het ontstaan van liefde. Dit betekent dus altijd dat liefde aanwezig is buiten de ik-dimensie. Zodra denken er mee van doen heeft, is er geen sprake van liefde.
Moeilijk voor mensen van de ratio; want liefde heeft niets van doen met de ratio. Liefde leeft buiten de ratio.
Rationeel zijn; het denken, het (willen) logisch maken heeft van doen met het denken en dus direct met het ik. Het rationaliseren van liefde (bijvoorbeeld: "hoe kunnen we ervoor zorgen dat we liefde altijd ervaren, welke normen kunnen we hiervoor naleven") is de doodsteek van de liefde. Dat wil bijvoorbeeld niet zeggen dat liefde binnen een relatie moeiteloos tot stand komt. Het samenleven met een ander individu betekent uiteraard ook het doorlopen van fasen als acceptatie, aanpassing, toewijding, etcetera. Echter ligt het bewust zijn van jezelf hierin altijd ten grondslag. Zodra je de grond van je handelen helder voor ogen hebt, heb je de eerste stap gezet in het veranderen van je handelen. Zou je er bijvoorbeeld achter komen dat je altijd cadeau's voor je geliefde meeneemt omdat je hiermee wilt veroorzaken dat hij/zij jou leuker gaat vinden, dan heeft de grond van het kopen van de cadeau's niets te maken met liefde. Het heeft te maken met je eigen onzekerheid en zodoende met je eigen denken. Je bevindt je dan in de ik-dimensie.
Angsten, begeertes, wensen, e.d. hebben allen te maken met de ik-dimensie. Hiermee worden verwachtingen gecreeerd of spanningen opgebouwd. Door normen aan momenten te koppelen ben je bezig met het structureren van de liefde, terwijl de liefde zich in de vrije ruime beweegt, vrij is. Er is dus geen pad naar de liefde toe. Het denken zal achterwege gelaten moeten worden, het ik-niveau ontstegen worden en er zal een vorm van zelfovergave moet geschieden.
ZELFLIEFDE
Enkel jezelf vergeten...
Zelfliefde klink niet logisch, aangezien ik eerder aangaf dat er meerdere partijen nodig zijn eer er liefde kan zijn. Door het afstand nemen van je ik en dus van je denken zou je in een staat van liefde kunnen komen. Het betekent door het leven gaan waarin je afstand neemt van het denken (ervaringen en gedachten creëren verwachtingen, behoeftes en vergelijkingen). Door het denken uit te schakelen - geen oordeelvorming - ben je in staat bent het leven te ervaren zoals het (mogelijk!) is. Door de aandacht te vestigen op datgene wat nu gebeurt, zonder te denken, zonder te vergelijken, et cetera, kun je liefde ervaren. Je focust je energie op het hier-en-nu en bent niet bezig met de toekomst (verwachtingen) of het verleden (vergelijkingen of waardeoordelen). Op deze wijze zou je jezelf ook kunnen waarderen; naar jezelf kijken, met alle aandacht en zonder te denken.
Door jezelf te kennen (het aloude 'ken uzelf') ben je beter in staat je een houding of positie aan te nemen. Dit is enkel te realiseren als je je bewust wordt van de wijze van programmering die op je is uitgeoefend door cultuur. Angsten, genot, verdriet en verwachtingen scharen zich dan in hetzelfde rijtje als oordelen en behoeften; zaken die voortkomen uit ons denken. Door te beseffen wie je bent en hoe je 'gemaakt' bent, kun je loskoppelen en vervolgens loskomen van de geprogrammeerde 'ik' en vervolgens jezelf overgeven in het nu. Dat zal het ervaren van een andere dimensie betekenen die we tot nu beleeft hebben.
Liefde heeft in dit proces een rol. Door het hier-en-nu te ervaren zoals het is, ben je in staat je te verbinden tot hetgeen je beleeft. Er is geen afstand meer.
FASE
Cultuur en opvoeden.
Het is lastig hierop in te gaan, daar maatschappelijke visies en de westerse pedagogiek onze levens al in grote mate bepalen. Ieder mens is onderhevig aan levensfasen. Echter heeft de cultuur een grote rol in deze fasen. Doordat cultuur in constante mate invloed uitoefent op het vormende mens (het kind), zal het kind volgens allerlei normen geprogrammeerd worden (en hierdoor ook door de gemeenschap op beoordeelt worden - wordt je te licht bevonden of voldoe je precies aan de 'criteria' van de gemeenschap). Deze cultuur kan alles betekenen: de mate van huisregels in het gezin, de plaats van religie in de opvoeding, de bejegening en omgang met elkaar, de omgeving, politieke voorkeur in het opvoedmilieu, etcetera. Deze factoren koppelen als het ware het kind los van het nu, maar net zo belangrijk, ook van het ik. Er wordt namelijk een ik gecreeerd, die van denken. De levensfase is dus eigenlijk onderhevig aan de mens...
Liefde wordt in de cultuur omschreven als het tegenovergestelde van haat. Echter is haat iets dat voortkomt uit het ik, liefde is een gegeven wat mensoverstijgend is. Men kan tot de conclusie komen dat deze opvatting foutief is of men heeft geen juist beeld of definitie van liefde.
Liefde zal in de meeste gevallen een plek hebben in de opvoeding van het kind. Men kent bijvoorbeeld moederliefde. Dit is ook een vorm van liefde die overstijgend is, maar de valkuil hierin is dat ook het hebben van het kind een gevolg is van een behoefte (zie hoofdstuk 'gradaties van liefde').
Het punt dat ik in deze probeer te maken is dat de levensfase van een kind kenmerken heeft. Cultuur heeft hier grote invloed in. Het kan het kind vormen, kaderen, programmeren. Er dient (zonder al te normatief hierin te zijn!) bewustwording plaats te vinden (dat er sprake is van programmering door media, politiek, leefmilieu, normen uit familie, religie en voorts de beperkingen en kaderingen die zich vormen voor het kind).
[NB: nadrukkelijk wil ik aangeven dat cultuur; hetgeen wat mensen nu creëren, geen zaak is die een averechtse uitwerking hoeft te hebben op liefde. Integendeel, cultuur kan een drager zijn van liefde. Wat ik aan wil geven is dat cultuur die ons momenteel bepaald (het normatieve, de dogma's uit het verleden) ons leven beheerst. De huidige cultuur die wij scheppen heeft met liefde weinig van doen, des te meer met het denken. Ik heb gekozen deze maatschappijkritiek buiten de studie te houden, omdat het ook een vorm is van denken]
SAMENVATTING
Ik wil mijn samenvatting in de vorm van uitspraken (uitkomsten) beschrijven. Onderstaande uitspraken zijn geen voorwaarden voor liefde, zij zijn de uitkomst van een analyse van de liefde.
-Liefde is vrij en kan alleen zijn in vrijheid
-Liefde is vrij van ratio en valt niet te beredeneren of te vormen
-Liefde is vrij en kan ontstaan bij het ontdoen van ons denken
-Liefde is jezelf ontstijgen
-Het denken is gevormd - is een gevormde handeling, door te denken creëren we conflict
-Liefde voortkomend uit een behoefte is non-liefde
-Alle begeertes uit het denken (zoals genot) komen voort uit de ik-dimensie
-Cultuur uit het verleden heeft ons bepaald en beinvloedt de cultuur in het hier-en-nu; liefde is vrij van cultuur
-Liefde is geen oplossing, want oplossing komt voort uit een behoefte en dus uit de ik-dimensie
-Liefde is onmogelijk indien het gebaseerd is op het denken
-Liefde is niet maakbaar
-Er is geen weg die leidt naar liefde
-Liefde is er (al)
Bronnen:
Foucault, M - de woorden en de dingen (1970)
Fromm, E - de angst voor vrijheid (1947)
Heidegger, M - Sein und Zeit (1927)
Krishnamurti, J - Web van het denken (2000)
Krishnamurti, J - Een wereld in crisis (2006)
Schopenhauer, A & Mann, T - De vrijheid van de wil (1989)
andere bronnen:
"the Corporation" (2004) - Achbar, M, Abbott, J & Bakan, J
"What the bleep do we know" (2005) - Chasse, B, Arntz, W & Vicente, M.
"Zeitgeist" (2007) - Joseph, P.
"Zeitgeist addendum" (2008) - Joseph, P.
